وبلاگی برای باهم بودن

مقالات علمی فرهنگی هنری

وبلاگی برای باهم بودن

مقالات علمی فرهنگی هنری

لباس آذربایجانی

پوشاک با پیوندهای تاریخی و فرهنگی خود در روابط بین المللی نیز عاملی مهم بشمار رفته و تحت تاثیر استانداردهای محیطی،فرهنگی و اقتصادی قرار دارد .از اینرو باید گفت که پوشاک با تاریخ یک ملت و کشور در ارتیاطی تنگاتنگ بوده و قالب فرهنگ مادی را بیش ز سایر عناصر میتواند منعکس سازد .وضعیت پوشاک یک ملت براحتی میتوند همانند آینه ای شفاف تمامی تحولات اجتماعی ،فرهنگی،هنری حتی سیاسی آنرا نشان دهد .

در آذربایجان جنوبی لباسها علاوه بر تزئینات و تکنیک وختشان با پارچه های بکار رفته نیز خود را نمایان میسازند .فراوانی و ارزانی مواد خام در این سرزمین کهن موجب شده است تا پارچه بافی با پشم و ابریشم توسعه فراوانی داشته باشد .در آذربایجان جنوبی پارچه هائی همانند ساتن،تافتا،ترمه،موسلین و مخمل مهمترین پارچه ها محسوب میشود . این پارچه ها در گذشته علاوه بر برآورد نیازهای خلق بومی به کشورهای خارجی نیز صادر میگشته است .

لباسهای زنان این خطه بیشتر از جنس ابریشم،ترمه ویا مخمل تهیه گشته و لباس مردان از پارچه های پشمی دوخته میشد .هر دو جنس در لباس زیر بیشتر از پارچه های پنبه ای بهره برده و ثروتمندان باز از ابریشم لباس زیربر تن مینمودند.در گذشته بهنگام برگزاری مراسمهای مختلف مردم از لباسهائی گرانقیمت استفاده نموده و آنرا بعنوان ابزاری برای اثبات تمایز خود قبول داشتند . بعنوان مثال مابین لباسهای یک دختر و یک زن تفاوت بسیاری وجود داشت .دختران جوان از رنگهای شاد استفاده نموده ولی در عوض زنان سالمند از تزئینات بسیار کمی بهره میبردند .لباسهای کودکان آذربایجان جنوبی از نظر فرم به انواع بزرگتر شباهت داشته تنها از نظر اندازه با آنها تفاوت داشتند . 


در قرن نوردهم واوایل قرن بیستم لباسهای زنان آذربایجان جنوبی از دو بخش توئی و بیرونی تشکیل یافته و بدو گروه شانه ای و کمری تقسیم میشدند .در اینجا جای آن دارد که بشرح لباسهای زنان آذربایجان جنوبی بپردازیم :

 

 کؤینک روئی یکی از لباسهی شانه ای بوده و معمولا از جنس ابریشم تهیه میگشت.این لباس که بر روی شانه آن دوختی وجود نداشت،آستینهائی گشاد، بدون یقه و باز دوخته میشد .این لباس معمولا بشکلی توئی پوشیده شده و در بیشتر مناطق گؤینک نیز نامیده شده است .

 

 یکی دیگر از لباسهائی که در فرهنگ آذربایجان جنوبی بر روی کؤینک بر تن میگردد جبکن نام داشت .این لباس که بدن را در خود میپیچاند دارای آستر بود و مهمترین خصوصیت آن آستینهایش بودند .این آستینها که بلند و انتهایشان دارای اشکالی متفاوت بود از شانه به پائین حالتی شل داشت .این لباس معمولا از جنس ابریشم و مخمل تهیه میشده است .

 

یکی دیگر از لباسهای معروف آذربایجان جنوبی بنام "آرکالیک" در طرحها ،رنگها و مدلهای متنوعی مقابلمان ظاهر میشود .این لباس دارای آستینهای بلند و گشادی بود . آرکالیک یقه ای باز داشته و دو طرف بدن با دگمه هائی در وسط با هم گره میخوردند .آرکالیکهائی که بر روی پارچه مخملی زرشکی سیر آنها اشکالی از گلهای مختلف دوخته شده بودند توجه همگان را بخود جلب میساخت .در این لباس آستین ها تا آرنج تنگ و بعد از آن با پلیسه هائی گشاد میشدند .آرکالیک تا همین گذشته نزدیک از روی گؤینک بر تن میشده است .

 

"لباده" نام دیگر لباسی است که تا زیر کمر ادامه یافته و مقابل آن باز میمانده است .این لباس در دو طرف خود دارای بالهائی بوده و آستینهایش تا آرنج میباشند

 

 لباسی جلیقه مانند، بدون آستین و کوتاه که زنان آذربایجان جنوبی در فصول سرد سال برتن میکنند "کوردو" نام دارد . یک کوردوی زرشکی رنگ که در داخل آستر داشته و در اطراف یقه و مقابلش پوست خرگوش بکار رفته باشد توجه هرکسی را بخود جلب مینماید .

 

 زنان آذربایجان جنوبی در گذشته دامنی گشاد که "تومان" نام داشته و تا مچ پا ادامه مییافتند را از زیر میپوشیدند .بعضا زنان چند دامن را بر روی هم پوشیده و به نمونه وسطی "آرا تومان" میگفتند.زنان وقتی قصد خروج از خانه را میکردند بر روی این دامنها نوعی روپوش که "چاکشیر" نام داشته و پاچه داشت را میپوشیدند.تومانها معمولا از جنس ابریشم دوخته میشدند.بخش گشاد دامنها در قسمت کمر با پیلی هائی تنگ شده و در کمر بسته میشدند.

 

علاقه زنان آذربایجان به تزئینات و استفاده از زیورآلات را میتوان از نمونه های باقیمانده از گذشته و تصاویرقدیمی دریافت .بر روی کؤینک و جبکن زیورآلاتی آویخه شده و کمربندهائی زیبا بر روی کمر بسته میشد.

 

 لباسهای ملی زنان آذربایجان جنوبی با کلاههائی که " بُرک" نامیده میشوند و کفشها کامل میشوند.زنان جورابهای پشمی و ابریشمین مختلفی در رنگها و طرحهای متنوع بکار میرفت.در گذشته در مناطق روستائی زنان روسری بر سر کرده و بعضا نیز صورتشان را میپوشاندند.

وضعیت پوشاک در آذربایجان جنوبی با تحولات سیاسی در دوره معاصرمان بارها تغییر یافته است .بعبارتی میتوان گفت که وضعیت پوشاک در آذربایجان جنوبی خود منعکس کننده وضعیت اجتماعی و سیاسی میباشد .لباسهائی که در بالا به آنها اشاره شد ،مسلما توسط زنان در محیطی محرم پوشیده میشده اند .بعنوان مثال سقوط سلسله ترک قاجار و بر سرکار آمدن سلسله پهلوی با خود تغییر تحولاتی در وضعیت لباس را نیز بهمراه آورد .رضا شاه پهلوی با الهام از آتاترک دست به اصلاحاتی در کشور زده و تحولی پرجنجال بنام کشف حجاب را رقم زد .بعد از این باصطلاح انقلاب اجتماعی که بزور انجام گردید ،وضعیت پوشاک در آذربایجان جنوبی متحول گشت .با این وجود زن آذربایجان جنوبی از استیلای چادر و چارقد رهائی یافته و مردان نیز لباسهایی مدرن برتن نمودند .بعد از این بعضی از زنان دیگر روی کوچه وخیابانها را ندیدند .بعد از جنگ جهانی دوم محمد رضا شاه پهلوی بر سر کار آمده و با علاقه و نزدیکی که به مغرب زمین داشت فضائی متفاوت بر کشور حکفرما گردید .دیگر در آذربایجان جنوبی که خطه ای فراموش شده محسوب میشد ،پوشیدن لباسهای سنتی و یا تکلم به زبان ترکی آذربایجانی همانند گناهی کبیره و بدور از تمدن نشان داده میشد . با وقوع انقلاب اسلامی ایران به سال 1979 وضعیت زنان ترک آذربایجان جنوبی نیز دستخوش تحول و انقلاب شد ....اما اینبار زنان آذربایجان جنوبی نیز همانند زنان دیگر نقاط ایران در چادر و چارقد بسته بندی شدند. با همه این احوال باید گفت که زن آذربایجان جنوبی علاقمند لباسهای زیبا و خوش سلیقه بوده به این ذوق خود ادامه خواهد داد
 

  

 

  

 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد