سم عقرب

          

ساده ترین روش تهیه ی سرم ضد عقرب گزیدگی استفاده ی مستقیم از غده ی سمی جانور است.برای این کار غده های سمی را از محل اتصال به آخرین بند دم قطع می کنیم.غده ها را فوری در آب معمولی می شوییم و بلافاصله با پارچه خشک می کنیم.سپس،به مدت یک ماه دردستگاه خشک کننده ی (دسی کاتر)محتوی پنتااکسید فسفر یا کلرور دوکلسیم قرار می دهیم تا کاملاً خشک شوند.غده های خشک شده را در یک هاون بلوری با اضافه کردن آب مقطر به خوبی له می کنیم و به مدت 30 دقیقه در دور 2000 سانتریفوژ می کنیم.
مایه رویی محتوی سم است.برای انجماد و خشک کردن این مایع را در ظرف مناسبی درخلاء می ریزیم.بهتر است رسوب حاصل از سانتریفوژ را یک بار دیگر در محلول ایزوتونیک نمک طعام شستشو دهیم و با سانتریفوژ مجدد مایع جدا شده را به مایع قبلی اضافه کنیم.چنانچه عوامل سمی حل نشدنی درآب مقطر رسوب کرده باشند،با سانتریفوژ مجدد جدا می شوند. این محلول سم که با مواد غیرسمی از قبیل موکوپروتئین نیزهمراه است، برای تهیه ی سرم ضد عقرب گزیدگی در آزمایشگاه قابل استفاده است.یکی از معایب این روش ناخالص بودن سم حاصل است.به علاوه،در این روش نمی توان مجدد از جانور زنده استفاده کرد.
برای تهیه ی سم خالص تر از روش تحریک الکتریکی غده ی سمی نیزاستفاده می شود.برای این کار عقرب زنده را با دو پنس مناسب از ناحیه ی سر و دم مهار و نیش جانور را به ظرف شیشه ای وارد می کنیم.دوسر الکترود دستکاه الکتروشوک را لحظه ای در طرفین غده ی سمی قرار می دهیم.در اثر انقباض عضلات وابسته، سم خالص داخل ظرف پاشیده می شود. ترشحات اولیه ی سم زلال و شفاف است، ولی به تدریج کدر و چسبناک می شود.دراین حالت، سم با مخاط مخلوط شده است.
مقدار ولتاژ و فرکانس لازم برای تحریک الکتریکی، بسته به نوع عقرب متفاوت است.معمولاً ولتاژهای 6 تا 10 ولت سم را خالص به صورت شفاف می دهد.
درولتاژهای بالاتر، امکان ترشح مخاط را افزایش می یابد.سم حاصل از هر دو روش را می توان در حالت انجماد و خلاء خشک کرد وبه صورت پودر درآورد.می توان از دسی کاترنیز برای خشک کردن محلول سم استفاده کرد.دراین حالت، سم خشک می شود و به صورت کریستال درمی آید. سم های حاصل در شیشه های دربسته و محل خشک و تاریک نگهداری می شوند.دمای 2 تا 4 درجه ی سانتی گراد،برای نگهداری طولانی سم مناسب است.
سم گیری باید ازیک گونه ودر صورت امکان از زیرگونه های یکسان انجام شود که به یک جمعیت و یک ناحیه تعلق دارند. 

سم عقرب

سم عقرب ماده ی پروتئینی است که درحال تازگی و خلوص شفاف و بی رنگ و با PH برابر خنثی تا قلیایی است.پودر آن سفید تا کرم روشن و کریستال آن زردرنگ است.عوامل فعال و خالص سم عقرب درمحلول هایی از قبیل متیل یا اتیل الکل، اتر، کلروفوم، استن، بنزین و گزیلن حل نشدنی است. محلول این عوامل در حرارت 100 درجه سانتی گراد به مدت 15 تا 30 دقیقه فقط بخشی از فعالیت خود را از دست می دهد. 

عناصر تشکیل دهنده ی سم عقرب و مقدار آنها به نوع عقرب و شرایط بوم شناسی محیط زیست جانور بستگی دارد؛ ولی به طور کل، این عناصر عبارت اند ازکربن، ئیدروژن، ازت و گوگرد.سم خشک تماماً در آب مقطر یا محلول سرم فیزیولوژی حل نمی شود.بخش غیرحلال را بیشتر موکوپروتئین و بخش حلال را عوامل فعال سم از نوع توکسین تشکیل می دهند.می توان فراکسیون های توکسین را که تعداد آنها به شرایط یاد شده بستگی دارد، با استفاده از روش های الکتروفورز،کروماتوگرافی و همچنین فیلتراسیون روی ژل سفادکس از سم عقرب جدا کرد.
با ترکیب سم با سرم همولوگ،روی ژل آگارز یا آگار(ایمونودیفوژن)هم، خطوط ترتیبی به دست می آید که ممکن است معرف تعداد آنتی ژن سم باشد. ممکن است ایمونوالکتروفورز سم و سرم ضد سم نیزدر این مورد برای شناخت فراکسیون های پروتئینی راهنمای خوبی باشد.پروتئین های خالص جداشده وزن مولکولی کمی دارند که بسته به نوع سم عقرب بین 10000 تا 18000 دالتون تغییر می کند.
این پروتئین ها را عوامل سمی از قبیل نوروتوکسین، هموتوکسین، کاردیوتوکسین و آنزیم های مختلفی از قبیل لستیناز، هیالورونیداز، فسفولیپاز، پروتئیناز یا آنزیم هایی با اثرانعقادی یا ضدانعقادی تشکیل می دهند. 

روش تهیه ی سرم ضد عقرب گزیدگی

می توان سرم ضد عقرب گزیدگی را با تزریق سم به حیواناتی مانند اسب، الاغ، گاو و بز به دست آورد.از اسب به علت اینکه مقدارخون بیشتری دارد و پروتئین های سرم آن به پروتئین های سرم انسان نزدیک تر است، بیشتر استفاده می شود.
برای تهیه ی سرم ضد عقرب گزیدگی از پودر سم استفاده می شود.سم یا سم های مورد نظر را برحسب درجه ی سمیت آنها به نسبت های لازم به دقت توزین و درمحلول استریل نمک طعام به رقت 10 میلی گرم در میلی لیتر حل می کنیم.از این محلول درشروع کار به نسبت های افزایش از 0/1 میلی گرم تا حدود 60 تا 70 میلی گرم زیرجلد اسب تزریق می کنیم.معمولاً تا رقت های 10 میلی گرم هفته ای دو بار و سپس هفته ای یک بار تزریق می شود.
یک هفته پس از پایان دوره ی ایمن سازی و پس از اطمینان از ایمنی کافی، سه بار(فاصله ی 4-3 روز)و هربار متناسب با بزرگی جثه ی اسب،حدود 6-4 لیترخون می گیریم.این خون درظرف شیشه ای محتوی سیترات دوسدیم جمع می شود.پس از جداکردن سلولهای خونی، پلاسما را تصفیه و آلبومین را حذف می کنیم.سرم حاصل را با گذراندن از روی صافی مناسب استریل وپس از آزمایشهای لازم به صورت مایع یا خشک (لیوفیلیزه)در شیشه های مناسب بسته بندی می کنیم. 

 

پژوهشگران آمریکایی اعلام کردند استفاده از فناوری نانوذرات در کنار ترکیبی از سم عقرب ، به گونه ای چشمگیر از گسترش تومورهای مغزی می کاهد.

 نتایج تازه ترین تحقیقات پژوهشگران در دانشگاه واشنگتن نشان می دهد کاربرد فناوری نانوذرات در کنار استفاده از ترکیبی از سم عقرب ، می تواند تا 98 درصد ; سرعت گسترش سلولهای سرطانی مغز را کاهش دهد.
به گفته پژوهشگران استفاده از نانوذرات تا بیش از دو برابر تاثیر "کلروتوکسین" ، نوعی "پپتید" کوچک را که از سم عقرب گرفته شده است ; افزایش می دهد.
دانشمندان ضمن ابراز شگفتی از این موضوع تاکید می کنند افزودن نانو ذرات به علت افزایش دوره دوام دارو در بدن ، می تواند تاثیر درمان تومورهای سرطانی مغز را بهبود بخشد. علت این امر ممکن است تجمع مولکولهای دارو در اطراف نانوذرات باشد.